Η «σταθερότητα» της ακινησίας

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των τριών χωρών με το χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην ΕΕ. Στον δείκτη ικανοποίησης από την οικονομική τους κατάσταση, οι Έλληνες τη βαθμολογούν με 5,3 στα 10, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 6,6. Σχεδόν οι μισοί πολίτες (46,3%) δηλώνουν ότι αδυνατούν να ανταποκριθούν σε μια έκτακτη οικονομική δαπάνη, ενώ το 43% έχουν απλήρωτες οφειλές.

Σε έρευνες που αφορούν τα εισοδήματα, οι μισθωτοί αναφέρουν πως ο μισθός τους δεν φτάνει για να «βγει» ο μήνας, ενώ και η ποιότητα των υπηρεσιών αξιολογείται αρνητικά. Σε όλα αυτά προστίθενται τα ευρήματα της παγκόσμιας έρευνας του Ινστιτούτου Gallup για την ευτυχία, όπου η Ελλάδα κατατάσσεται στην 81η θέση μεταξύ 147 χωρών, με καλύτερη επίδοση στο παρελθόν την 42η θέση.

Σε γενικές γραμμές, αυτή είναι η πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα. Και δεν περιλαμβάνει την προσωπική ματαίωση που καθένας και καθεμιά μας μπορεί να αισθάνεται από μια καθημερινότητα που δεν μας αξίζει, είτε πρόκειται για τις πλημμελείς υπηρεσίες της αυτοδιοίκησης είτε για τη γενικότερη αίσθηση διαφθοράς και αδικίας.

Κι όμως, αυτή την εικόνα η κυβέρνηση αποκαλεί «σταθερότητα». Ευρισκόμενη στο δεύτερο μισό της δεύτερης θητείας της, φαίνεται να βλέπει τα πράγματα μέσα από τον δικό της μικρόκοσμο, θεωρώντας πως η κοινωνία συμμερίζεται την ίδια εντύπωση. Όμως, όπως αναφέρει και το λεξικό, σταθερότητα σημαίνει κάτι που παραμένει στην ίδια θέση ή κατάσταση. Στην προκειμένη περίπτωση, πρόκειται για τη διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης.

Οι δημοσκοπικές τάσεις δείχνουν πως τα περιθώρια ανάκαμψης του κυβερνητικού χώρου συρρικνώνονται. Αυτό αναμένεται να εντείνει τις προσπάθειες προσέγγισης δύο διαφορετικών εκλογικών δεξαμενών: των δεξιών ψηφοφόρων και του κεντρώου χώρου.

Προς τα δεξιά ενδέχεται να συγκινήσει καθώς αρκούν μερικές εθνικιστικές κορώνες και υπαινιγμοί «παράδοσης και θρησκείας» και οι πάλαι ποτέ ψηφοφόροι, στη βάση της εγγύτητας με την εξουσία και τα προνόμια που μπορεί να προσφέρει, να γυρίσουν.

Στον κεντρώο χώρο, όμως, τα πράγματα είναι αλλιώς. Εκεί, οι πολίτες δεν προσβλέπουν σε προνόμια, αλλά σε ένα διαφορετικό μοντέλο διακυβέρνησης, αυτό που εξήγγειλε το 2019 ο κ. Μητσοτάκης, αλλά ποτέ δεν εφάρμοσε: την Ελλάδα των «αρίστων» και όχι των «αρεστών», τη χώρα της ορθής πρακτικής και του ορθού λόγου, την πολιτεία όπου δε θα λειτουργεί σαν βυζαντινή φατρία όπου η εγγύτητα, το γένος ή η οικογένεια αποτελούν κριτήριο σε κάθε απόφαση.

Ακόμη και η επίκληση της λέξης «σταθερότητα» αποκαλύπτει, τελικά, την αλαζονεία της κυβέρνησης. Χωρίς ίχνος αυτοκριτικής για το «επιτελικό κράτος» που έχει μετατραπεί σε ένα αυταρχικό μοντέλο διακυβέρνησης που παράγει ακρίβεια, σκάνδαλα και εν τέλει πολιτική φθορά, η κυβέρνηση ανερυθρίαστα ζητά την επανεκλογή της. Ζητά δηλαδή να παραμείνει «σταθερή» στη θέση της για να συνεχίζει να παράγει ρευστότητα στις ζωές μας.

Δημοσίευση: Εφημερίδα ‘ΤΑ ΝΕΑ’, 20/10/25, σ.12

Η επαναφορά του απαιτεί αλλαγή πλεύσης

 

Στην πολιτική, τόσο ο προορισμός όσο και το ταξίδι έχουν καθοριστική σημασία. Στην περίπτωση της εκ νέου δραστηριοποίησης του Αλέξη Τσίπρα, και τα δύο παραμένουν αναπάντητα. Για ποιο λόγο επιστρέφει και με ποιον στόχο; Ποιο πολιτικό κενό έρχεται να καλύψει και ποια ανάγκη της κοινωνίας να υπηρετήσει;

Στην παρούσα φάση, φαίνεται να αντιλαμβάνεται αυτό που βλέπει η κοινωνία: ότι υπάρχει πολιτικό κενό ηγεσίας στον χώρο μεταξύ του Κέντρου και της Αριστεράς, υπό την έννοια της ανάγκης μονοπρόσωπης εκπροσώπησης. Ένα κενό που οι υφιστάμενες πολιτικές ηγεσίες δεν έχουν καταφέρει να καλύψουν από το 2023. Ο κ. Τσίπρας πιθανότατα θεωρεί ότι η ιστορία τον καλεί ξανά, αλλά σε ποιον ρόλο; Μετά βεβαιότητας, όχι σε εκείνον του αντισυμβατικού επαναστάτη πολιτικού που θα φέρει ανατροπές. Δεν πιστεύω ότι το επιδιώκει πια. Προσπάθησε μία φορά και δεν τα κατάφερε, άλλωστε η διακυβέρνηση ρουφά τους πολιτικούς σαν δίνη.

Η επιστροφή του κ. Τσίπρα είναι σημείο των καιρών: σύμπτωμα μιας κοινωνίας με περιορισμένη συμμετοχή, ενός κομματικού φαινομένου σε αποδρομή και ενός πολιτικού συστήματος σε στασιμότητα. Όσο η πολιτική απαξιώνεται με συμβολή, και της προ δεκαπενταετίας δράσης του κ. Τσίπρα, τόσο το πολιτικό προσωπικό δεν ανανεώνεται και αναγκάζεται να επαναφέρει παλιά υλικά για να ξαναβρεί ισορροπίες. Ο προορισμός για την πολιτική σήμερα είναι η επιβίωση: να σταθεί στο ύψος που της αρμόζει και να κάνει τους πολίτες να νιώσουν ότι περιλαμβάνονται στο κάδρο της δημοκρατίας. Για να το πετύχει αυτό, ο κ. Τσίπρας οφείλει να εμφανίσει ένα άλλο πρόσωπο από αυτό που γνωρίζουμε. Ως συστημικός πολιτικός, χωρίς κορώνες και ανατρεπτική ρητορική, θα πρέπει να προβληθεί ως δύναμη σταθερότητας. Ως ακόμη ένας παράγοντας για την ενίσχυση των θεσμών και την εμβάθυνση της δημοκρατίας στη χώρα. Πρέπει να πείσει ότι μόνο με περισσότερη δημοκρατία λύνονται τα προβλήματα και ότι χωρίς λειτουργούντες θεσμούς η ανομία, η διαπλοκή και η διαφθορά ακυρώνουν τις ζωές μας. Αυτό απαιτεί αναθεωρήσεις και παραδοχή σφαλμάτων. Οφείλει να προσεγγίσει το υγιές κομμάτι της κοινωνίας που έβαλε απέναντι πριν μερικά χρόνια. Δεν μπορεί να υποτιμά τους πολίτες και να θεωρεί ότι δεν κατανόησαν, όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, την περίοδο του δημοψηφίσματος. Αντί να προσπαθεί να αποφύγει την παραδοχή λαθών μέσω μιας αναθεωρημένης αφήγησης της εποχής, χρειάζεται καθαρή αυτοκριτική.

Εν ολίγοις, η επαναφορά του κ. Τσίπρα απαιτεί αλλαγή πλεύσης: με αποκήρυξη των ιδεοληψιών του παρελθόντος και με συστράτευση των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας. Των δυνάμεων που ονειρεύονται μια κανονική δυτική δημοκρατία, με αξιοκρατία και αξιοπρέπεια.

 

Δημοσίευση: Εφημερίδα ‘Απογευματινή της Κυριακής’. σελ. 12

 Αναζητώντας τη (χαμένη) ενότητα

Ο απαράβατος κανόνας της πολιτικής υπαγορεύει ότι οι τομές, οι ρήξεις και οι μεγάλες συγκρούσεις πρέπει να γίνονται εν μέσω θριάμβου, όσο ηγείσαι του κύματος. Τότε που η κοινωνία σε αποδέχεται ανεπιφύλακτα και οι ημέτερες κομματικές δυνάμεις σιωπούν, απλώς συγκατανεύοντας.

Αυτή τη συνταγή εφάρμοσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από την εκλογή του στην ηγεσία της ΝΔ έως σήμερα. Με την ώθηση του ρεύματος της εκλογής του, επέλεξε να εφαρμόσει σχέδιο αλλαγής του ιδεολογικού στίγματος της ΝΔ. Έκανε στροφή στο Κέντρο, άλλαξε ρητορική και προσπάθησε να μεταλλάξει το DNA της παράταξης. Λίγη συμπερίληψη, ένας πιο αντισυμβατικός λόγος και μάχες χωρίς ουσιαστικό πολιτικό αντίκρισμα ικανοποίησαν την ανάγκη του να νιώσει μεταρρυθμιστής μπροστά στον καθρέφτη του.

Ωστόσο, κόμμα και κοινωνία, όπως φάνηκε στις ευρωεκλογές, είχαν άλλη γνώμη. Η διολίσθηση των ποσοστών που ξεκίνησε τότε προκάλεσε την αντίδραση πρώην πρωθυπουργών και στελεχών, οι οποίοι έσπευσαν να μιλήσουν για τη λοξοδρόμηση του καραβιού. Ο «καπετάνιος» Κυριάκος Μητσοτάκης δεν άκουσε τις προειδοποιήσεις και συνέχισε αμέριμνος την πορεία προς την ξέρα.

Σήμερα που η δημοσκοπική φτώχεια έχει μεγιστοποιήσει τη γκρίνια, επήλθε ακαριαία και η συνειδητοποίηση ότι μόνο με φωτογραφία ενότητας θα επανασυσπειρωθεί η παράταξη, έτσι ο Πρωωθυπουργός επεδίωξε να μπει στο κάδρο με τους κ.κ. Καραμανλή και Σαμαρά γνωρίζοντας πως αν δεν προχωρήσουν όλοι μαζί ενωμένοι, θα πέσουν ο καθένας μόνος. Όμως ο κ. Σαμαράς δεν του έκανε τη χάρη!

 

Δημοσίευση: Εφημερίδα ‘ΤΑ ΝΕΑ’, Πέμπτη 9 Οκτωβρίου 2025, σ.10

 

 Τα ιδανικά πρόσωπα

Κάποια στιγμή στη ζωή, «έρχεται η ώρα να αποφασίσεις με ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις», τραγουδούσε ο Διονύσης Σαββόπουλος στους «Παλιούς μας φίλους». Αυτή η στιγμή φαίνεται πως έφτασε για τον Αλέξη Τσίπρα. Η ώρα που αφήνει πίσω τα παλιά και ανοίγει πανιά για νέες θάλασσες, απαλλαγμένος από τις ιδεοληψίες, τα τοτέμ και τα ταμπού του παρελθόντος.

Τη Δευτέρα, ο κ. Τσίπρας παραιτήθηκε από το βουλευτικό αξίωμα, επιλέγοντας να επιστρέψει, όπως είπε, «στην ελπιδοφόρα ανασφάλεια της κοινωνικής δράσης».

Με ένα λιτό βίντεο και ένα ισορροπημένο κείμενο, επιχείρησε να επανασυστηθεί. Σε λευκό φόντο, ώστε να αποφύγει κάθε χρωματικό και πιθανό κομματικό συνειρμό, έστειλε το μήνυμα ότι θέλει να σταθεί έξω από το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα και να δώσει το δικό του στίγμα.

Χαρακτήρισε την παραίτησή του «απόφαση συνείδησης», δηλώνοντας πως «δεν μπορώ να είμαι σε μια Βουλή δημοκρατικά απογυμνωμένη, με ευθύνη κυρίως της πλειοψηφίας». Χωρίς να εξαιρέσει τη μειοψηφία, έστρεψε τα βέλη του και προς τους ανενεργούς πρώην πρωθυπουργούς, λέγοντας πως «εγκαταλείπω την ασφάλεια των ορεινών εδράνων» για να διαλύσει κάθε υποψία ταύτισης με προκατόχους του. Μίλησε για μια «πατρίδα που βρίσκεται σε επικίνδυνο αδιέξοδο», φράση που δύσκολα θα αποδιδόταν σε αριστερό πολιτικό. Τόνισε το ηθικό αδιέξοδο της χώρας, επιχειρώντας να αναδείξει το «ηθικό μειονέκτημα» της παρούσας διακυβέρνησης και υπογράμμισε την ανάγκη για πράξεις αντί για λόγια, θέλοντας να παρουσιαστεί ως πολιτικός της δράσης. Αναφέρθηκε στη δύναμη του λαϊκού κινήματος που παλεύει συλλογικά και, στο τέλος, έκανε λόγο για την κοινωνική πλειοψηφία που «ασφυκτιά υπό την ηγεσία Μητσοτάκη», τονίζοντας πως η χώρα ζει σε καθεστώς γενικευμένης διαφθοράς. Με αυτόν τον τρόπο προσπάθησε να απευθυνθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερα ακροατήρια, χωρίς όμως να δώσει ακόμη σαφές ιδεολογικό στίγμα.

Η στόχευσή του φάνηκε να είναι το πιο συστημικό κοινό: οι κεντρώοι ψηφοφόροι που επιζητούν εύρυθμη λειτουργία των θεσμών, μια χώρα που να κινείται στα πρότυπα μιας σύγχρονης δυτικής δημοκρατίας, όπου οι πολίτες της δεν θα θεωρούν την καριέρα… χολέρα.

Κι εδώ βρίσκεται ίσως το κρίσιμο σημείο. Είναι ο κ. Τσίπρας διατεθειμένος, τόσο σε επίπεδο ιδεών όσο και προσώπων, να μην εγκλωβιστεί στις προσεγγίσεις του παρελθόντος; Φαίνεται να επιδιώκει να καλύψει το κενό που άφησαν κάποιοι στον ιδεολογικό χώρο από το Κέντρο έως την Αριστερά. Για να το πετύχει, όμως, θα χρειαστεί συνοδοιπόρους και πολιτικούς συμμάχους. Αν κατορθώσει να υπερβεί τον εαυτό του και να αναζητήσει αυτά τα πρόσωπα, δεν θα πρέπει να τα αναζητήσει στα άλμπουμ φωτογραφιών της νιότης του. Αντίθετα, θα πρέπει να στραφεί σε ανθρώπους ώριμους, με εμπειρίες από την αγορά και την κοινωνία, εκείνους που έχουν παραστάσεις από την προ μνημονίων Ελλάδα, που διαθέτουν πολιτικό σκέπτεσθαι και διάθεση συμμετοχής στη διακυβέρνηση της χώρας. Αυτοί είναι τα ιδανικά πρόσωπα να εμπνεύσουν τους νεότερους, να τους μεταδώσουν ιδέες και να τους διδάξουν τη δημοκρατική λειτουργία.

Αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν σήμερα, διάσπαρτοι, αλλά παρόντες. Αν ο Αλέξης Τσίπρας θελήσει να τους βρει, αρκεί να κοιτάξει μια φωτογραφία των συνομηλίκων του από άλλους πολιτικούς χώρους. Θα πρότεινα να ξεκινήσει από τη Νεολαία του κόμματος που στο πέρασμά του «έφτιαχνε πάγκο» με παίκτες έτοιμους να μπουν αλλαγή, ικανούς να γυρίσουν το παιχνίδι.

Δημοσίευση: Εφημερίδα ‘ΤΑ ΝΕΑ’, 8/10/2025, σελ. 12